Mediation in strafzaken in Nederland (MiS) is een toevoeging aan het reguliere strafrecht die slachtoffers en verdachten van een strafbaar feit in de gelegenheid stelt om de gevolgen van het strafbare feit te bespreken en deze waar mogelijk te herstellen. Kenmerkend voor MiS is de relatie met het strafproces: het mediationproces vindt plaats gedurende een lopende strafrechtelijke procedure en de uitkomsten van dit proces kunnen rechtsgevolgen hebben, omdat deze worden meegewogen in de verdere beslissingen omtrent vervolging en berechting. Deze voorziening is sinds 2017 landelijk uitgerold en jaarlijks worden er ongeveer 1500 strafzaken verwezen.
Internationaal zijn diverse studies verricht naar herstelrechtvoorzieningen die qua opzet vergelijkbaar zijn met MiS. Ook in Nederland is onderzoek gedaan naar MiS, evenals naar herstelbemiddeling als de bemiddelingsvoorziening die losstaat van het strafproces (Claessen et al., 2015; Jonas-van Dijk et al., 2020; Zebel, 2012; Zebel et al., 2017). Deze onderzoeken hebben belangrijke indicaties opgeleverd over de gunstige psychologische effecten die herstelrecht voor slachtoffers en verdachten kunnen hebben die daaraan deelnemen.
Toch zijn er nog belangrijke kennislacunes met betrekking tot de inzet van MiS, zowel vanuit theoretisch als meer toegepast oogpunt. Hierdoor ontbreekt een betrouwbaar beeld van de effecten van de reguliere toepassing van MiS sinds de landelijke invoering in 2017.
Het doel van dit promotieproject is het op grotere schaal onderzoeken van de ervaringen van en psychologische impact op slachtoffers en verdachten van MiS. Hierbij kan gedacht worden aan de motivaties en behoeften die maken dat burgers willen deelnemen aan MiS en de mate waarin en wijze waarop behoeften zoals agency en communion (Shnabel & Nadler, 2008; Zebel, 2023), verwerking van het delict, verantwoordelijkheid nemen en perspectief nemen over en weer worden beïnvloed door het mediationproces. Maakt het bijvoorbeeld uit hoe partijen elkaar bejegenen en met elkaar interacteren, de mate waarin zij inspraak ervaren in de gemaakte afspraken en het proces als eerlijk ervaren?
Door gebruik te maken van een cohortonderzoek met een longitudinaal design – waarbij deelnemers op verschillende momenten worden onderzocht – kan worden gekeken of ervaren psychologische effecten bestendig zijn en de tijdens het mediationgesprek gemaakte afspraken ook op langere termijn worden nagekomen, en daarmee of MiS bijdraagt aan het bereiken van duurzame oplossingen.
Binnen de cohortstudie wordt gedacht aan een mixed methods-aanpak:
- Vragenlijsten afnemen onder slachtoffers en verdachten op verschillende momenten;
- Dossieronderzoek van strafzaken met mediation;
- Diepte-interviews met slachtoffers en verdachten;
- Observeren van mediationgesprekken.
De deeluitkomsten van het project zullen gepubliceerd worden in wetenschappelijke tijdschriften. Daarnaast zullen tussentijds twee rapporten opgeleverd worden aan het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Op verzoek is een uitgebreidere beschrijving van het promotieproject beschikbaar.
Informatie en aanmelding
Ben je geïnteresseerd in deze positie? Solliciteer dan uiterlijk 28 oktober 2025 via onderstaande button en voeg het volgende bij:
- een motivatiebrief waarin je je specifieke interesse, kwalificaties en motivatie voor deze functie beschrijft;
- een gedetailleerd cv met contactgegevens van twee referenties;
- een voorbeeld van een geschreven stuk om je onderzoeks- en schrijfvaardigheden te tonen.
De sollicitatiegesprekken staan gepland voor donderdag 6 november 2025 (eerste ronde) en dinsdag 18 november 2025 (tweede ronde).
De voorkeursstartdatum van het project is 1 januari 2026.
Over de afdeling
Het promotieonderzoek vindt enerzijds plaats binnen de sectie Psychologie van Conflict, Risico en Veiligheid aan de UT – een coöperatieve, stimulerende en internationale omgeving. Onze sectie richt zich op de toenemende mate waarin maatschappelijke en ecologische ontwikkelingen en gebeurtenissen de psychologische, fysieke en/of maatschappelijke veiligheid van burgers en professionals bedreigen -- en hun veerkracht op de proef stellen. We hanteren een interdisciplinaire aanpak om (technologie gedreven) interventies te begrijpen en te ontwikkelen, om dergelijke bedreigingen tegen te gaan. Hierbij combineren we (sociaal-) psychologische perspectieven met die van anderen, zoals communicatiewetenschappen, bestuurskunde, criminologie en recht. We werken al jarenlang samen met maatschappelijke en academische organisaties die zijn gericht op conflictmanagement (bijv. mediation naast rechtspraak, Perspectief Herstel-bemiddeling) en fysieke en sociale veiligheid (bijv. de Nederlandse Politie [Academie], het Centrum voor Veiligheid en Digitalisering in Apeldoorn, de VU-UT-alliantie voor het creëren van veilige samenlevingen). De faciliteiten en infrastructuur van de UT bieden uitstekende mogelijkheden voor onderzoek en onderwijs, met name de onderzoeksfocus van BMS op veerkracht en het BMSLab.
Daarnaast is de PhD positie is ook verbonden aan de afdeling Intern Wetenschappelijk Beleidsonderzoek (IWB)/Kennislijn Rechtsbestel van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC). Het WODC is het zelfstandige Kennisinstituut voor de Rechtstaat, van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) en verricht onafhankelijk, wetenschappelijk, beleidsgericht onderzoek. Dit gaat gepaard met een constructieve relatie met JenV, haar ketenpartners en relevante anderen van buiten het ministerie. Het WODC draagt met haar onderzoek bij aan beleid, uitvoering en controle dat door feiten en kennis wordt ondersteund. Door het ontsluiten van onderzoeksresultaten voor politici, professionals, burgers, media en wetenschappers levert het WODC een bijdrage aan een veiligere en rechtvaardigere samenleving.
Over de organisatie
Bij de Faculteit Behavioural, Management and Social Sciences (BMS) brengen we de werelden van mens en technologie samen om de complexe maatschappelijke vraagstukken van vandaag aan te pakken. We zijn gepassioneerd over het begrijpen van menselijk gedrag, het stimuleren van verantwoorde innovatie en het ontwerpen van oplossingen die maatschappelijke waarde creëren. Onze opleidingsprogramma’s beslaan disciplines zoals Psychologie, Bedrijfskunde, Bestuurskunde, Communicatiewetenschappen, Filosofie, Onderwijswetenschappen en Gezondheidswetenschappen. Via onze bachelor- en masteropleidingen, programma’s voor Professionele Ontwikkeling en interdisciplinaire onderzoeksthema’s – waaronder Opkomende Technologieën & Maatschappelijke Transformaties, Veerkracht, Slimme Industrie, Leren en Gezondheid – stellen we studenten en onderzoekers in staat om een positieve maatschappelijke impact te maken.
Bij BMS combineren we kritisch denken met praktische actie. Van het bevorderen van duurzame mobiliteit met innovaties zoals ‘s werelds meest efficiënte waterstofauto tot het vormgeven van beleid dat digitale inclusie stimuleert – ons werk draagt bij aan een gezondere, eerlijkere en duurzamere toekomst. Of het nu gaat om het verkennen van hoe technologie menselijk gedrag beïnvloedt of het benutten van data en innovatie om industrieën en gemeenschappen te transformeren, wij zorgen ervoor dat technologie de mens dient – en niet andersom.
Als werkgever biedt BMS een bruisende, inclusieve en ondernemende omgeving waarin je je zowel persoonlijk als professioneel kunt ontwikkelen. Sluit je bij ons aan en word onderdeel van een vooruitstrevende gemeenschap die je in staat stelt om de toekomst vorm te geven – voor jezelf én voor de samenleving. Bij ons word je onderdeel van een toonaangevende technische universiteit met een groeiende, positieve maatschappelijke impact.
Wil je meer weten?
